Beter | Bnr

Veel ziektes zijn te genezen als je er maar vroeg genoeg bij bent. Toch doet Nederland relatief weinig aan preventie. Je kan bijvoorbeeld met één buisje bloed negen soorten kanker opsporen. Alleen dit soort innovaties worden niet toegestaan in Nederland.  Nog een voorbeeld: de total body scan. Even door de MRI-scanner om te kijken of alles nog in orde is. Ook dat is verboden in Nederland. Waarom niet?  Dat vraagt Nina deze week aan Jesper Verhey, zorgondernemer van Onco-inv (die dus die multiple-kankertest heeft gemaakt) en Thomas Oremus, directeur zorg bij zorgverzekering ASR – een verzekeraar die graag meer wil inzetten op preventie.  Verhey ergert zich kapot aan het feit dat Nederland ontzettend behoudend is. Alles moet toch achter de komma uitgezocht zijn, voor je als zorgondernemer een kans krijgt.  Oremus zou als verzekeraar wel meer aan preventie willen doen, maar er zitten privacy beperkingen. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De huisartsenzorg staat onder hoge druk. Er zijn steeds minder huisartsenpraktijken, duizenden mensen hebben überhaupt geen huisarts en door het afschalen van de ziekenhuiszorg naar de huisarts is de werkdruk voor huisartsen flink toegenomen.  Huisartsen en ondernemers Bernard Leenstra en Maarten Timmers proberen beide op hun eigen manier de huisartsenzorg te verbeteren. Meer zorgen voor elkaar Met een netwerk van burgerhulpverleners hoopt Leenstra het werk van de huisartsen te verlichten. Burgers die zich hiervoor hebben aan gemeld kunnen in de toekomst een berichtje krijgen dat iemand in de buurt hun hulp nodig heeft. Nu is er al zo'n netwerk voor reanimatie, genaamd burgerhulpverlening. Maar als de hulpvragen uitgebreid kunnen worden naar bijvoorbeeld het oprapen van een oudere die gevallen is, of het ophalen van medicatie voor je buren, dan kan dit netwerk ook uitgebreid worden. Leenstra verwacht dat zich miljoenen mensen gaan aanmelden hiervoor. 'Het moet normaal worden dat we voor elkaar zorgen.' Minder

Steeds meer mensen vragen medische hulp bij het krijgen van een kind. Een op de zes stellen ervaart vruchtbaarheidsproblemen. Uit de laatste cijfers uit 2021 blijkt dat 1 op de 30 kinderen ontstaat vanuit een IVF-traject. En dat aantal stijgt elk jaar. Als je eenmaal in een IVF-traject zit, dan is de stap naar een genetische test van het embryo ook kleiner. Maar waar kán je eigenlijk op testen? En hoe kan je het gezondste embryo selecteren?  Snelle test  Maastricht UMC+ heeft een van de meest geavanceerde klinieken voor embryo-selectie. Zij hebben net een nieuwe techniek ontwikkeld waarmee je erfelijkheidsonderzoek vier keer sneller kunnen uitvoeren. In plaats van een onderzoek dat een tot twee jaar duurt kan hetzelfde genetische onderzoek nu in zes maanden. Dat komt omdat ze niet meer een specifieke test maken per stel, maar starten met een generieke test en alleen naar de afwijkingen kijken.  Terugplaatsing Ook in het Radboud UMC wordt de IVF behandeling verfijnd. Daar ontdekten ze dat embryo's op dag vijf

De zorg van de toekomst zal steeds meer bestaan uit kunstmatige intelligentie, waarbij computers onze gezondheid in de gaten houden en kunnen voorspellen wanneer we ziek worden. Maar daarbij rijst ook de vraag: hoe veilig is het om steeds meer over te laten aan AI? Weten artsen én patiënten wel precies waarmee ze werken en of het systeem goed getraind is? Dit bespreken we met Eva Deckers, hoofd van het AI-centrum van het Catharina ziekenhuis in Eindhoven en professor Carl Moons, directeur AI in de zorg, van het UMC Utrecht. Deze uitzending is opgenomen vanaf de 'AI in de zorg'-tentoonstelling in het Philips museum. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hebben we in de toekomst nog wel streekziekenhuizen? Want nu het Zuyderland ziekenhuis hun dependance in Heerlen deels sluit komt die vraag steeds vaker omhoog.   Politiek Den Haag bemoeit zich er stevig mee. PVV, PvdA en SP willen het ziekenhuis openhouden terwijl PVV-minister Agema het besluit overlaat aan het ziekenhuis, en dié wil de zorg in Heerlen juist wil afschalen.   In deze uitzending van BNR Beter de bestuursvoorzitter van Zuyderland, David Jongen. En de bestuursvoorzitter van het Gelre ziekenhuis, Pier Eringa, die twee jaar geleden voor dezelfde keuze stond. Beide bestuurders van topklinische ziekenhuizen.  Geboortezorg Want hoe verhit de politieke opinies ook zijn, feit is dat de zorgvraag verschuift. In Zutphen werden nog maar twee baby's per dag geboren. Dus besloot Eringa het geboortehuis in Zutphen te sluiten. ‘Voor een geboortehuis moet ik 24/7 een team aan artsen en verpleegkundigen klaar hebben staan. Dat kan niet uit.’  Kwaliteit Helemaal niet als je kampt met personeelstekorten – zoals o

Met de nieuwste draadloze sensoren kunnen we patiënten beter in de gaten houden. Het vraagt een compleet nieuwe werkwijze voor het verpleegkundigen, maar het is beter, goedkoper en tijdbesparend. Patiënten op de verpleegafdeling worden normaalgesproken drie keer per dag gecontroleerd op hun bloeddruk, temperatuur, hartfrequentie, saturatie. Eén keer per dienst van de verpleegkundige. Het risico is dat de patiënt in de tussentijd ongemerkt achteruitgaan of een wegzakker krijgt.  Koeien-sensor Dat overkwam een familielid van tech-ondernemer Gerard Griffioen, en de man overleed op de verpleegafdeling van het ziekenhuis. Dat moet toch anders kunnen, dacht Griffioen. Toevallig had hij een sensor ontworpen voor koeien-houders die rustig 100 koeien tegelijkertijd meet. De boer kan zo in een oogopslag zien welke koe minder herkauwd en dus niet zo lekker gaat.  Griffioen ontwikkelde zijn koeiensensor door tot het geschikt was voor mensen en inmiddels gebruiken meerdere ziekenhuizen deze oorsensor om de patiënten op ve

Longkanker is de nummer 2 doodsoorzaak in Nederland. Jaarlijks sterven er ruim 10.000 mensen aan longkanker. Het LUMC werkt aan een baanbrekende therapie om met je eigen witte bloedcellen de longkanker te lijf te gaan. TIL-therapie Kanker heeft de unieke eigenschap om het eigen afweersysteem te foppen. De kankercellen doen zich voor als lichaamseigen cellen, waardoor het immuunsysteem de cellen niet aanvalt. Maar enkele witte bloedcellen laten zich niet foppen. Die dringen wel door tot het tumor - maar meestal zijn ze met te weinig om de kanker volledig op te ruimen. In het LUMC nemen ze deze sterke, slimme witte bloedcellen uit het lichaam. Vervolgens geven ze de bloedcellen flink wat te eten, en zo kweken ze in vijf weken genoeg witte sterke bloedcellen om de tumoren aan te pakken. Deze nieuwe aanpak voor longkanker heet TIL-therapie. Op dit moment krijgen zes patiënten de therapie aangeboden, omdat ze nog moeten kijken of het echt veilig is. Longarts Laurie Steinbuch legt uit hoe het precies zit.  Longkank

Kunstmatige intelligentie kan het leeuwendeel van de zorgadministratie doen, waardoor zorgpersoneel de handen vrij heeft voor hun patiënten. Ontslagbrieven schrijven, patiëntenvragen beantwoorden, no shows voorspellen en dossiers samenvatten.  AI kan 80% van de administratie overnemen, of zelfs 90 proces. Daar zijn teamleider implementatie van AI in het UMC Utrecht Ilse Kant en CMIO van het UMC Groningen Tom van der Laan het nog niet precies over eens, maar dát AI de 'pyjamatijd' van artsen, de administratie en voorbereidingen die zijn nu 's avonds laat nog aan het doen zijn, kan overnemen, dát weten zij zeker.  Wel belangrijk: instrueer de AI goed. Want geef je te weinig informatie, dan bedenkt deze software lukraak afspraken en klachten. En als je niet zegt dat de mails 'beleefd en vriendelijk' moeten zijn, dan komt het ding met hele aparte suggesties...See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niet meer naar een ziekenhuis, maar thuis uitvinden of je iets mankeert. De nieuwste testen detecteren hartfalen en nierschade.  Een wattenstaafje in je neus en je weet of je besmet bent. Met corona hebben we allemaal kennis gemaakt van thuisdiagnose. Er zijn nog veel meer thuistesten die de zorg kunnen ontlasten.  Hartaanval Denk bijvoorbeeld aan mensen die denken dat ze een hartaanval hebben gehad. Dagelijks melden zich in Nederland ruim 2500 mensen met klachten van pijn op de borst bij huisarts, huisartsenpost of 112. Om het zekere voor het onzekere te nemen, worden deze mensen met gillende sirenes naar de spoedeisende hulp gebracht. In 85 procent van de gevallen is dat, soms traumatiserende ritje, overbodig.  Het Limburgse ziekenhuis VieCuri ontwikkelde een test die huisartsen en ambulancepersoneel kan gebruiken om een hartstilstand te detecteren met een simpel vingerprikje. Cardioloog Joan Meeder vertelt hoe de test in zijn werk gaat.  Nierschade Een op de tien Nederlanders heeft chronische nierschade. D

Wist jij dat er vapes bestaan met spelletjes erop. Neem een trekje na een game over en je kan weer verder spelen.  "Dit is de manier waarop de tabaksindustrie kinderen verslaafd krijgt aan vapes en verslaafd aan nicotine", vertelt Esther Croes, tabaksexpert bij het Trimbos-instituut. Zij ziet zorgelijke ontwikkelingen in het onderzoek dat het Trimbos-instituut doet naar vapen en rokende jongeren. Een op de vijf jongeren heeft afgelopen jaar gevaped. Zelfs kinderen van 10, 11 en 12 jaar oud vapen wel eens: 8% van de kinderen in groep 7 en 8 hebben afgelopen jaar gevaped. En twee derde van de vapers rookt ook. "Op die manier gaan we de rookvrije generatie niet halen."  Vapen is lang niet zo onschuldig als we denken. De vraag is: hoe krijg je je tiener van die e-sigaretten af? Kinderlongarts Noor Rikkers (LUMC) en stoppen-met-roken-coach Sylvia Heddema, schreven samen het boek "Stoppen met vapen” dat vorige week verscheen. De belangrijkste tip voor ouders: wordt niet boos. Stel daarentegen wat en hoe vragen: wat

Personeel op de operatiekamers wil geen 80-urige werkweken meer. Maar ja.. het personeelstekort is nijpend. Hoe we dat gaan oplossen en welke rol moet technologie daarin spelen?  Marlies Schijven, hoogleraar chirurgie bij het Amsterdam UMC heeft net 6,4 miljoen euro Europese subsidie gekregen om onderzoek te gaan doen naar stress van het operatieteam. 'Ik heb zelf een tijd een T-shirt aan gehad dat mat hoe gestest ik was. Ik dacht dat ik heel rustig was, maar mijn hartslag was 120', vertelt Schijven. Het was een eyeopener voor Schrijven en nu gaat ze onderzoek doen wat stressvolle situaties zijn voor zorgverleners in en rondom de OK en hoe deze stressoren verminderd kunnen worden. Een van de stressoren kan zijn dat een patiënt achteruit gaat tijdens een operatie. Maar een onzeker rooster en een operatie die uitoopt kan ook stress veroorzaken.  John van den Dobbelsteen, hoogleraar Medical Process Engineering, TU Delft, ontwikkelde al digitale operatieassistent en nu werkt hij aan een digitale operatiemanager.

De groep ouderen die veel zorg nodig heeft groeit gigantisch. En het aantal verpleeghuisplekken groeit niet mee. Nu al wachten er 22-duizend mensen op een kamer en die wachtlijst wordt nog véél langer de komende tijd. Investeerders spelen daar handig op in: commerciële zorghuizen schieten als paddenstoelen uit de grond, maar hoe zit het daar met de kwaliteit van zorg? Waar kun je als hulpbehoevende oudere nou goed terecht de komende jaren? Te gast zijn:  Hilde Verbeek, hoogleraar aan de Universiteit Maastricht, gespecialiseerd in de Zorgomgeving voor Kwetsbare Ouderen.  Loek Winter, zorgondernemer en bestuurder van de ouderenzorg-franchiseketen de Herbergier.   Om te beginnen met de vraag: is een gevulde spaarpot een garantie voor betere zorg?  Verbeek en Winter denken van niet. De zorg is zo geprotocolleerd dan commerciële of 'particuliere' ouderenzorgorganisaties niet andere of betere zorg leveren dan de reguliere ouderenzorgorganisaties. Wel is de sfeer in een particuliere ouderenzorg anders. Bij de Herber

Het is een schrikbeeld én een uitkomst voor het personeelstekort: AI die de zorg overneemt. Maar hoever zijn we nou eigenlijk?  Volgens Kicky van Leeuwen, die gepromoveerd is op de toepassingen van AI in de zorg, wordt het een stuk minder veel gebruikt dan het lijkt. Eigenlijk wordt AI nu alleen nog gebruikt voor het analyseren van beelden (MRi-scans en CT-scans). Radioloog Merel Huisman vindt dat zij nog steeds beter is dan de AI die zij gezien heeft in haar vakgebied. Een radioloog kan namelijk álle typen beelden analyseren, terwijl een  En toch gaat AI veel meer werk van artsen overnemen in de nabije toekomst, zegt Geert Litjens, hoogleraar Al voor de analyse van medische beelden in de pathologie en radiologie, verbonden aan het Radboud UMC. 'AI gaat artsen niet vervangen. Maar het gaat werk doen van artsen die wij graag hadden willen hebben', legt hij uit. We móeten binnenkort AI wel deels het werk van artsen laten doen, omdat er zometeen simpelweg niet genoeg radiologen zijn om al het werk te doen.  Een

Ongeveer 1,2 miljoen mensen in Nederland slikken antidepressiva. En één op vier Nederlanders krijgt tenminste één keer in z'n leven in depressie. Er zijn tientallen soorten therapie, maar garantie op succes is er zeker niet. De laatste tijd wordt er ook in de medische wereld steeds meer geëxperimenteerd met psychedelica zoals ketamine, die je wellicht meer als partydrug kent, en de resultaten lijken veelbelovend.    Psychiater Robert Schoevers, hoogleraar bij het UMC Groningen, doet dat onderzoek.  En Pim Cuijpers, emeritus-hoogleraar klinische psychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, staat bekend als één van de meest vooraanstaande onderzoekers naar effectieve behandelingen in de ggz. Hij vindt dat we moeten stoppen met het ontwikkelen van nog meer nieuwe behandelingen. We zouden veel meer moeten kijken naar welke bestaande behandelingen bij welke patiënten het beste werken. Want dát weten we nu niet. We proberen maar wat. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Robots in de zorg, op papier lijkt dat een geweldige oplossing voor het personeelstekort. Want er kan al van alles: Van robotarmen die opereren, tot rijdende gevallen die medicijnen rondbrengen en mensen vermaken. In hoeverre maken we al optimaal gebruik van de mogelijkheden en wat komt er in de toekomst aan?   Ik bespreek het met   Maroeska Rovers, hoogleraar medische technologie en innovatie aan het Radboud UMC en wetenschappelijk directeur van TechMed centre van de Universiteit van Twente. Ze is gespecialiseerd in besluitvorming over robots in de zorg.    In deze aflevering twee reportages. De eerste is de operatierobot Da Vinci uit het UMC Utrecht en de chirurg die daar veel mee werkt: Jelle Ruurda.  En de andere is robot Tonny, de robot die gebruikt wordt in de geestelijke gezondheidszorg. Onder andere in ggz-Oost Brabant. En de psychiatrisch verpleegkundige Ton de Kleijn. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland heeft het grootste medicijntekort van heel Europa. Hoe kan dat? En vooral: hoe lossen we het op? Bijna iedereen die medicijnen slikt krijgt wel eens te horen dat net HUN medicijn niet beschikbaar is. Zo hadden we recent te weinig astma-pufjes voor kinderen, te weinig essentiële antibiotica en te weinig medicatie tegen schizofrenie. In 2022 was er nog zo'n 1500 keer een medicijntekort, maar het jaar erop al bijna 2300 keer! Apotheken zijn gemiddeld één fulltime werknemers kwijt aan het zoeken naar oplossingen hiervoor. Na aanleiding van deze schrijnende tekorten, debatteerde de Tweede Kamer dit voorjaar meerdere keren over het onderwerp. De kamer droeg allerlei oplossingen aan, maar de demissionair minister van Volksgezondheid – Pia Dijkstra – gaf aan dat ze er eigenlijk niet zoveel aan kan doen.   Is dat wel zo? En denkt de nieuwe minister, Fleur Agema van de PVV, hier ook zo over?   We Bespreken het met René Claassen, de man die voor de PVV in de Tweede Kamer zit en Agema's portfeuille overneemt.  

Met de ondergang van huisartsenketen Co-Med zitten tienduizenden patiënten zonder vaste huisarts. Het was de laatste tijd veel in het nieuws, omdat Co-Med na wanbeleid failliet verklaard werd.   En dat terwijl er al 500.000 mensen in Nederland zonder huisarts. Tenminste, dat is de schatting van de Landelijke Huisartsen vereniging. Er zijn vreemd genoeg meer huisartsen zijn dan OOIT, volgens het Pensioenfonds voor Huisartsen, de SPH, maar ze willen simpelweg geen praktijk meer voeren.   Tijd voor nieuwe oplossingen!   Vóór de problemen met Co-Med aan het licht kwamen, maakten wij al een uitzending over nieuwe vormen van ondernemen in de huisartsen zorg.   Luister naar onze uitzending van 6 maart jongst leden. Waarin in sprak met   Tom Kliphuis, directeur van de ONLINE huisartsenpraktijk Arene – de praktijk die nu dus 9 van de 12 patiënten van Co-Med overneemt  En Bob Verhagen, huisartsconsultant en oprichter van de huisartsenketen Buurtdokters, dat juist de randzaken van huisartsenpraktijken wil overnemen.

Elke dag vult de gezondheidszorg 80 vuilniswagens met afval. Dat is 4% van ál het afval van Nederland! De sector die ons beter moet maken zorgt tegelijkertijd voor enorme milieuschade, en dat maakt mensen weer ziek. Hoe dat komt en wat de oplossingen zijn, bespreken we in BNR Beter.  Te gast zijn:   Evelyn Brakema, huisarts in opleiding en voorzitter van de Groene Zorg Alliantie, een netwerk van zorgprofessionals dat zich inzet voor verduurzaming van de zorg.   Talitha Hoppe, operatie-assistent en Green Team coördinator bij het OLVG in Amsterdam.  Medicijnen  Brakema verzet zich tegen de vervuiling van medicijnen. Het maken van medicijnen is al enorm vervuilend. Tijdens de coronacrisis werd de roep om medicijnen in Europa te produceren steeds groter. Een klein probleem: medicijnen in Europa maken is veel duurder, omdat Europa strengere milieuregels handhaaft. Het afval van medicijnfabrieken kan in Europa niet zomaar in de rivier gedumpt worden. In China en India zijn die milieuregels soepeler – en is de p

Met het groeiende personeelstekort in de zorg wordt het hoog tijd om te kijken naar wat we zelf kunnen doen. Dan kunnen we artsen en verpleegkundigen vrijspelen voor het meer ingewikkelde medische werk. Thuismonitoring moet de oplossing zijn, en er kán ook al een hele hoop!  Te gast zijn  Maaike Kleinsmann, Hoogleraar Design van de digitale transformatie bij de TU Delft en het LUMC.   En Walter van Kuijen, CEO van SmartQare - het bedrijf dat een klein, medisch meetapparaat heeft ontwikkeld voor thuis, genaamd ViQtor.  Elke ziekte een eigen monitoring Bijna elke ziekte, elk 'zorgpad', heeft al een thuismonitoringsdevice. Mensen met diabetes kunnen steeds makkelijker hun bloedsuiker meten. Tegenwoordig kunnen ook hartpatiënten een horloge dragen die een boezemfibrilleren en een hartstilstand kan detecteren. COPD-patiënten kunnen een eigen device dragen. Het probleem is alleen: elke afdeling ontwikkelt zijn eigen thuismonitoring ontwikkeld. Wat te doen als je meerdere aandoeningen hebt?  Gegevensuitwisseling

Gamen is een zeer populair tijdverdrijf onder jongeren. Sterker nog: uit onderzoek van een paar jaar geleden, blijkt dat meer dan kwart van de jongeren minstens 24 uur per week gamet. Da's gewoon een parttimebaan! Wanneer gaat het gamegedrag van je kind over de grens? Hoe herken je een gameverslaving? Wat zijn de rode vlaggen en wat valt ertegen te doen?  Te gast zijn  Michiel Smit, hij was gameverslaafde. Hij schreef het boek Gameboy en hij begeleidt jongeren die zelf gameverslaafd zijn  Hanneke Scholten, orthopedagoog en assistent professor e-health bij het Erasmus MC.  Gameverslaving Een gameverslaving is sinds 2018 door de World Health Organization (WHO) erkent als officiële stoornis. Anderzijds staat het nog niet in de DSM, het handboek voor psychologen en psychiaters. Het is een gedragsstoornis van gedrag dat op zich niet schadelijk is, legt Scholten uit. Maar het kan wel een tekens zijn dat er iets anders scheelt. Misschien wordt iemand gepest, of heeft hij of zij last van een andere stoornis zoals