Argos

In de tweede aflevering van onze serie ‘Luizen in de Pels’, is Thomas Muntz te gast. Hij is bijna twee jaar hoofdredacteur van onderzoeksplatform Investico. Thomas Muntz schreef de afgelopen tien jaar over onder meer energie en klimaat(scepsis), privatisering van het onderwijs en handel in schulden. Voor onderzoek naar robotrechter e-Court won hij samen met collega’s de Jacques van Veen-prijs 2019. In Argos een gesprek over de ontwikkelingen in de onderzoeksjournalistiek en zijn kritiek op de 'constructieve journalistiek'. Presentatie: Rik Delhaas 

In de eerste aflevering van onze zomerserie Luizen in de Pels is programmamaker en journalist Tim Hofman te gast. Hofman won afgelopen jaar zo ongeveer elke journalistieke prijs. Hij werd uitgeroepen tot Journalist van het Jaar en zijn programma #BOOS won naar aanleiding van de aflevering over grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland de Zilveren Nipkowschijf en De Tegel in de categorie Onderzoek.  Hofman begon zijn carrière met programma’s met een flinke dosis humor zoals Tim Tv, Spuiten en Slikken en #BOOS. Maar inmiddels maakt hij verhalen waar niets te lachen valt en diepgang de boventoon voert. In Argos gaan we in op Hofmans journalistieke methodes, inspiratiebronnen en ambities. Presentatie: Chris Kijne

Het is een woensdagavond in februari, een vrouw loopt net naar buiten om haar zoon naar de voetbal te brengen, als ze ziet dat de politie bij haar buren het huis binnen probeert te komen met een stormram. Voor ze het weet, wordt ze getuige van een uithuisplaatsing. ‘Ik dacht, zouden ze enig idee hebben hoe het overkomt op kinderen als je zo blijft staan in opperste staat van paraatheid?’ Jaarlijks worden duizenden kinderen uithuisgeplaatst en soms gebeurt dat met assistentie van de politie. Inzet van politie maakt zo’n gebeurtenis extra aangrijpend. Niet alleen voor ouders en kinderen, ook voor de politie zelf is het een van de meest aangrijpende dingen om te doen. Volgens deskundigen zou het aantal uithuisplaatsingen met politie-inzet omlaag kunnen en moet er bovendien beter worden gekeken naar alternatieven. Argos onderzocht hoe vaak het gebeurt, wat de overwegingen zijn om politie in te zetten en hoe het is voor de betrokkenen. Presentatie: Eric Arends

Het Toeslagenschandaal treft niet alleen ouders, maar ook hun kinderen. Jongeren hebben door hun armoedige jeugd vaak zelf schulden gemaakt en veel gewerkt om eerste levensbehoeften voor zichzelf en het gezin te kunnen betalen. Ze zagen hun ouders ongelukkig zijn of afglijden. Sommigen gleden zélf af naar de wereld van het snelle geld, anderen zijn vervreemd geraakt van thuis of zelfs uithuisgeplaatst.  Steeds meer gedupeerde meerderjarige kinderen komen voor zichzelf op en organiseren zich. Ze willen net als hun ouders met een schone lei aan de rest van hun leven kunnen beginnen. De geboden compensatie aan de kinderen is daarvoor niet toereikend.  Argos over de belaste erfenis van het Toeslagenschandaal. Presentatie: Eric Arends

De kosten van een ICT-systeem dat gratis aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) werd geschonken, lopen in de komende jaren waarschijnlijk op tot 94,7 miljoen euro. Dit blijkt uit een vertrouwelijke kosten-batenanalyse dat consultancybureau PwC voor het ministerie schreef en dat in handen is van Argos. Het systeem PGB 2.0, waarmee mensen met een persoonsgebonden budget hun administratie kunnen regelen, werd in eerste instantie gebouwd door zorgverzekeraar DSW en gefinancierd door Zorgverzekeraars Nederland. Vervolgens is het 'om niet' overgedragen aan het ministerie van VWS. Na oplevering bleek echter dat het systeem nog verder ontwikkeld moest worden. Bovendien blijkt dat de implementatie van het systeem, dat begin 2018 klaar zou zijn, opnieuw vertraging heeft opgelopen. Deze week in Argos een reconstructie van het al jaren vertraagde project dat tientallen miljoenen meer kost dan van te voren gepland was. Presentatie: Eric Arends

Het blijkt buitengewoon moeilijk om te achterhalen welke bedrijven in Nederland allemaal PFAS lozen. PFAS is de verzamelnaam voor een groep chemische verbindingen, die in heel veel producten worden gebruikt maar schadelijk zijn voor de gezondheid en het milieu. Inmiddels wordt er bijna overal PFAS aangetroffen in de bodem, lucht en ook in het water. Nederland heeft samen met een aantal andere Europese landen voorgesteld om op termijn helemaal met PFAS te stoppen. Om PFAS te mogen lozen, moet een bedrijf een vergunning hebben. Maar de diensten die over die vergunningen gaan, hebben de zaak vaak niet op orde. En dus is de vraag of de Tweede Kamer nog voor de zomer een volledige inventarisatie krijgt van zogenaamde PFAS-emissies. Waarom is het zo lastig om erachter te komen wie de PFAS-lozers zijn? Presentatie: Eric Arends

Hoe vergaat het alleenstaande minderjarige asielzoekers in ons land? Er heersen grote zorgen over hoe het is gesteld met deze jongeren, die worden opgevangen in noodopvang-locaties door het hele land. De omstandigheden in de opvang zijn vaak slecht, in combinatie met dagelijkse onzekerheid en zorgen van de jongeren zorgt dit voor een onhoudbare situatie.  Argos volgt zes Eritrese jongens terwijl ze van noodopvang naar noodopvang verplaatsen. Hoe gaat het er precies aan toe op de noodopvang-locaties? En wat moet er veranderen? Een productie van: Sanne Terlingen. Deze uitzending is gemaakt door onderzoekscollectief Lost in Europe, waar Argos onderdeel van is.  Presentatie: Tim de Wit

Stel je voor dat je vlucht uit Syrië, je hier veilig waant en ineens degene tegenkomt die je in één van de gevangenissen gemarteld heeft. Een reëel scenario blijkt uit onderzoek van Argos. Al meer dan 50 jaar worden Syriërs op vaak oneigenlijke gronden opgepakt en maanden- of zelfs jarenlang stelselmatig gemarteld door handlangers van het Assad-regime. Het gaat om zo’n acht procent van de Syrische bevolking. De martelingen hebben regelmatig de dood tot gevolg. Duizenden slachtoffers die het wel kunnen navertellen wonen ook in Nederland. Om hoeveel potentiële daders gaat het in Nederland en hoe actief is het Team Internationale Misdrijven op zoek naar hen? Het eerste deel van Assad woont ook in Nederland werd op 1 oktober 2022 uitgezonden. Hierin gaat het om duizenden getraumatiseerde martelslachtoffers die in Nederland wonen en niet de juiste hulp krijgen om hun trauma's te verwerken.  Presentatie: Eric Arends 

Minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werkt aan een nieuwe wet, waardoor de overheid vanaf 2025 onderzoekers kan screenen die van buiten de EU komen die op Nederlandse universiteiten willen werken met gevoelige kennis. Een ingrijpend plan dat duizenden onderzoekers zal raken.  Hoe effectief is de voorgestelde maatregel? Hoe verhoudt die zich tot Artikel 1 van de Grondwet? En wat zijn de gevolgen voor de Nederlandse universiteiten? We vroegen het aan Robbert Dijkgraaf, zelf jarenlang kennismigrant in de VS, nu minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Te gast in de studio zijn Tara van Viegen, raadsmedewerker van de Adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie (AWTI), en Saar Slegers, maker van de podcast Vriend of Vijand. Presentatie: Eric Arends

(00:32): Assad woont ook in Nederland: de getuigenissenbank In het zogeheten Syrische Oral history project van het NIOD, het instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, hebben 85 gevangenisslachtoffers en 30 daders van het regime van vader en zoon al-Assad gedetailleerd hun verhaal verteld. Unieke getuigenissen van slachtoffers woonachtig in Nederland die niet eerder toegankelijk waren voor een groter publiek. Drie ex-gevangen, allen woonachtig in Nederland, vertellen hun verhaal.  (10:58): Vriend of Vijand #4: Lalaland Een Iraanse wetenschapper uit Luik wordt tijdens een vakantie in zijn vaderland benaderd door de Iraanse geheime dienst met de vraag of hij hun informant wil worden. Het is een vraag die zijn hele leven op zijn kop zet. Kan hij nee zeggen?  Inlichtingendiensten waarschuwen voor spionage op Nederlandse universiteiten. Maar hoe maak je het onderscheid tussen de mensen met goede bedoelingen en de mensen die er een dubbele agenda op nahouden? Presentatie: Eric Arends

(00:30) De banken en hun risicoklanten: een zaak voor de rechter Elke dag raken zo’n 10 bedrijven in Nederland hun bankrekening kwijt omdat hun bank hen niet meer vertrouwt. Verdachte transacties, connecties met veroordeelde criminelen, onverklaarbare omzetstijgingen: allemaal schijnbaar voldoende reden voor banken om afscheid te nemen van een klant. Maar kunnen banken doorslaan in het bestrijden van witwaspraktijken? Kan dit zó belangrijk worden, dat de toegang tot het financiële stelsel eronder lijdt? We bespreken het met Joras Ferwerda van de Universiteit van Utrecht, expert op gebied van banken en witwassen. (16:20) Vriend of Vijand #3: Een kloppend hart ‘Kennis is het kloppend hart van onze samenleving’, zegt minister Robbert Dijkgraaf. Het is een hart dat we moeten beschermen, maar niet mogen verstikken. Maar het beschermen van kennis blijkt in de praktijk lastiger dan gedacht. Want welke kennis vormt precies een gevaar voor de nationale veiligheid? En moeten universiteiten wel vast blijven houden aa

(01:00) Geen school voor mijn kind Steeds meer ouders kiezen voor een vrijstelling van de leerplicht op basis van hun levensovertuiging. Kinderen zitten dan thuis en niemand weet of ze nog onderwijs krijgen of hoe het met ze gaat. Leerplichtconsulenten door het hele land maken zich zorgen over de ontwikkeling van deze kinderen. (14:00) Vriend of Vijand #2: ‘Een grote niks' Nederland heeft nogal een slechte reputatie als het gaat om kennisveiligheid sinds bekend werd dat de veiligheidsdiensten in de jaren ’70 de Pakistaanse atoomspion Abdul Khan lieten lopen. Met de geheime Nederlandse technologie die hij stal, ontwikkelde Pakistan een atoombom en was de wereld een kernmacht rijker. Mede daarom zijn de inlichtingen- en veiligheidsdiensten tegenwoordig extra scherp op kennisspionage. Maar hoe ver moeten we gaan in risicopreventie? En mag je discrimineren als de nationale veiligheid op het spel staat?  Presentatie: Eric Arends

Op Nederlandse universiteiten werken wetenschappers van over de hele wereld. Hun motto: kennis delen, dan kom je verder. Maar wat als er ook mensen tussen zitten die hier vooral komen om kennis te halen? Of zelfs te stelen? Het is verboden om onderzoekers en studenten te weren op basis van hun nationaliteit. Maar om het weglekken van gevoelige kennis te voorkomen, trekken universiteiten zich daar soms niks van aan. Hoe kan dat? En waarom komen die buitenlandse onderzoekers en studenten überhaupt zo graag naar Nederland? Wetenschapsjournalist en maker van de podcast Vriend of Vijand Saar Slegers sluit aan in de studio en vertelt meer over haar nieuwe podcastserie.  Presentatie: Eric Arends

Wat hebben een Nederlandse zuivelgigant, Deense drugsbendes en Iraakse ondernemers met elkaar gemeen? Alle drie zijn ze verwikkeld in een internationaal witwasnetwerk, en maar één van hen heeft er weet van. Uit onderzoek van Argos en Platform Investico blijkt dat het Nederlandse bedrijfsleven zich op grote schaal voor het karretje laat spannen van de Deense georganiseerde misdaad. Argos ploos maandenlang een goudmijn aan banktransacties uit en spraken met de FIOD (de opsporingsdienst van de Belastingdienst) en landelijke recherche. Experts bij de grootbanken bevestigen dat deze witwasmethode een blinde vlek is voor hen. Onder het motto follow the money trokken Argos en Platform Investico naar Irak, op zoek naar de bron van deze gloednieuwe, welhaast ontraceerbare vorm van witwassen.

(00:35) Spaanse tomaten met een luchtje Veel tomaten die in de supermarkt te koop zijn, komen uit de provincie Almería in Zuid-Spanje. Daar ligt een gigantisch kassengebied, zes keer zo groot als alle kassen bij elkaar in het Westland. Almería wordt dan ook ‘de groentetuin van Europa’ genoemd. Er werken tienduizenden Afrikaanse migranten. Maar de omstandigheden zijn er bar. Welke Nederlandse supermarkten verkopen deze tomaten uit Almería? Voelen deze supermarkten zich verantwoordelijk voor de werk- en leefomstandigheden van de arbeidsmigranten? Hoe transparant zijn ze daarover? En gaat de Europese initiatiefwet, die Europarlementariër Lara Wolters in Brussel heeft ingediend, de problemen oplossen? (42:17) De journalist als spion 3.0 Argos berichtte al eerder hoe geheime diensten journalisten voor hun karretje proberen te spannen als informanten en zelfs agenten. Nu heeft NRC-journalist Joep Dohmen nieuwe ontdekkingen gedaan. Hij vertelt over zijn onthullingen in Argos.

(00:32): De dames van Slotervaart: wordt informele zorg op waarde geschat? Van een luisterend oor en een kop koffie tegen de eenzaamheid tot hulp bij het aanvechten van een parkeerboete. Met koffie, thee en koekjes zitten ‘de dames van Slotervaart’ drie ochtenden in de week vrijwillig klaar voor alle hulpvragen van bewoners uit de buurt. Hun werk wordt ook wel informele zorg genoemd. Door de vergrijzing en de personeelstekorten in de zorg en in wijkteams wordt onze afhankelijkheid van die informele zorg steeds groter, terwijl het aantal vrijwilligers al jaren afneemt. Wordt de informele zorg wel genoeg op waarde geschat?  (36:45): De zwarte dag van Hans: een nieuwe wending Op 5 februari 2021 wordt het dode lichaam van Hans van de Ven zittend in bad gevonden in zijn huis in Amstelveen. Terwijl de politie het huis binnenstapt, probeert een vrouw via de achterdeur te vluchten. Toch stelt het Openbaar Ministerie geen strafrechtelijk onderzoek in en wordt Hans van de Ven begraven. Zaak gesloten. Totdat misdaadv

Op het internet wemelt het van de aanbieders van ayahuasca-retraites. Voor meestal een paar honderd euro kun je een weekend boeken waar de sjamanistische drank ayahuasca wordt geschonken. Een aftreksel van twee plantjes uit het Amazonegebied, dat meestal zorgt voor een heftige #psychedelische ervaring. Deskundigen waarschuwen voor de gevaren van de drank voor de geestelijke gezondheid. Vooral mensen met een psychische aandoening wordt door deskundigen afgeraden ayahuasca te drinken. Toch claimen aanbieders van de drank op het internet dat het heilzaam is, ook voor mensen met bijvoorbeeld een depressie. En ook in de wetenschap is er discussie of en hoe ayahuasca eventueel toch zou kunnen helpen bij bepaalde psychische aandoeningen, zo blijkt uit het onderzoek van Argos.

(00:34): Hoe Rotterdam haar burgers op de digitale snijtafel legt   De gemeente Rotterdam kent bijna 30.000 mensen in de bijstand. Zo’n 1.000 daarvan worden elk jaar onderworpen aan een uitgebreide controle vanwege een verdenking van ‘onrechtmatigheden’. Bijvoorbeeld omdat ze een cadeau aannemen, een betaalde klus niet doorgegeven of een formulier verkeerd invullen. Maar welke 1.000 mensen controleer je? Een ‘slim’ algoritme hielp de gemeente daarbij. Voor het eerst in de geschiedenis leggen journalisten een fraude-algoritme in zijn geheel op de snijtafel. (34:55): Soap rond het Poch-archief krijgt steeds curieuzere trekjes   Hoe staat het met de transparantie van de overheid? Duizenden documenten uit het archief over de Poch-zaak blijven op last van minister Yesilgöz geheim, ondanks de stellige belofte van haar voorganger Grapperhaus om het archief ter beschikking te stellen aan de Tweede Kamer. De reden: er was een ‘dringend signaal’ binnengekomen. Een signaal van de politie. Meer wil Yesilgöz er niet over

(00:21): Een levensgroot geschenk: orgaandonatie na euthanasie   In de zomer van 2020 ging de veelbesproken nieuwe donorwet in. Mensen die hun keuze niet bij de overheid opgeven, zijn automatisch donor. Ondanks een recordaantal orgaandonaties is de wachtlijst nog lang. Een manier om donor te worden die onderbelicht is, is orgaandonatie na euthanasie. Deze vorm komt nog heel weinig voor. Maar als alle geschikte mensen hun organen zouden afstaan, zou er binnen een jaar geen wachtlijst meer bestaan. Argos onderzoekt waarom de theorie zo ver van de praktijk ligt.   (29:19): Iedereen betaalbaar onderdak    Afgelopen weekend was er weer een woonprotest, dit keer in Amsterdam, waar voor de zoveelste keer werd gedemonstreerd tegen de woningnood in Nederland. Het is moeilijker dan ooit om aan betaalbare woonruimte te komen. Woonminister Hugo de Jonge wil hier iets aan doen. Hij lanceerde de afgelopen weken nieuwe ambitieuze plannen om de woningmarkt in Nederland te reguleren. Gemeenten worden verplicht meer betaalbare

(00:28): Ziek zonder verblijfsvergunning: te complex voor zorg Iedereen in Nederland heeft recht op medisch noodzakelijke zorg, ook mensen zonder verblijfsvergunning. Toch werden Selam, Eden en Rahwa weggestuurd door de huisarts. Hulporganisaties zien dat het probleem toeneemt: door het stijgende huisartsentekort vallen ongedocumenteerden als eerste buiten de boot. Moeten we een apart systeem opzetten zodat deze mensen de zorg krijgen waar ze recht op hebben? Of plaatsen we een kwetsbare groep dan nog meer buiten het systeem?  (32:34): De aflaathandel van het klimaat Grote bedrijven maken graag mooie sier met de claim dat ze klimaatneutraal produceren of op zijn minst een deel van hun CO2-uitstoot compenseren. Dat doen ze bijvoorbeeld door bomen aan te planten of bossen te beschermen. Want: bomen halen CO2 uit de lucht en helpen bij het aan banden leggen van klimaatverandering. Maar kloppen de berekeningen van de CO2-reductie van het klimaatadviesbureau South Pole wel? En kreeg de inheemse bevolking ook we