Be Ebarat-e- Digar

رقابت و درگیری آشکار و پنهان ایران و اسرائیل سالهاست که در سرخط خبرها بوده و رابطه یهودیان و ایران باستان هم گهگاه به صحبت‌های مقامات راه پیدا کرده است. در یک گفت‌وگوی ویژه خداداد رضا خانی، پژوهشگر تاریخ ایران باستان در دانشگاه لایدن هلند به ما درباره جایگاه ایران و شخصیت‌های ایرانی در متون و تاریخ یهودیان گفت و اثری که یهودیان در تاریخ و فرهنگ ایران داشتند، از جمله اینکه نخستین متون فارسی نو، به خط عبری است. به گفته او برخلاف امروز یهودی‌ها در جنگ‌‌های دوران باستان اکثرا طرف ایران را می‌گرفتند: « اگر جنگی بین ساسانی‌ها و رومی‌ها هست، مسیحی‌های منطقه اسرائیل و لبنان و سوریه امروز که جزو روم حساب می‌شوند، می‌گویند اگر ایران جنگ را برد به خاطر این است که جامعه یهودیان به ما رومی‌ها خیانت کرد، چون طرف ایران ایستادند». این پژوهشگر تاریخ باستان در صحبت با فرناز قاضی‌زاده، همچنین اضافه می‌کند که گفته‌های سیاست‌مداران درباره تاریخ اکثرا خالی از غرض نیست: « سیاست‌مداران متاسفانه اکثرا از تاریخ سوءاستفاده می‌کنند...و این امروز حتی بدون توجه به گذشته تاریخی است.» گفت وگوی ویژه این هفته بی‌بی‌سی با خداداد رضا خانی

حسام بدران از رهبران حماس است که در این گفت وگو درباره ایران هم صحبت می کند

تمیر پاردو، رییس سابق سرویس اطلاعاتی اسرائیل موساد و از منتقدان نتانیاهوست

فیلیپ لازارینی، کمیسرعالی آژانس امدادرسانی و کاریابی آوارگان فلسطینی سازمان ملل در گفت و گو با استیون سکر، در برنامه هارد تاک بی بی سی جهانی می‌گوید از اول جنگ تا زمان ضبط گفت و گو، ۲۲۰ نفر از کارکنان این نهاد با بمب‌های اسرائیلی کشته شده‌اند. او تایید می کند که شماری از کارکنانش را با اتهام همکاری با نیروهای شبه نظامی فلسطینی برکنار کرده است اما معتقد است: « یک تلاش عمدی برای حذف و نابود کردن این آژانس وجود دارد. دلیل واقعی پشت این مسئله به مشکل بی‌طرفی مربوط نمی‌شود. مسائل سیاسی پشت آن است» . این کمیسرسازمان ملل، وضعیت خطرناکی برای غزه پیش‌بینی می‌کند: « در حال حاضر به طور متوسط حدود ۵۰ کامیون تدارکات وارد می‌شود. اگر در آینده نزدیک نتوانیم این میزان را افزایش دهیم، دوباره با وضعی روبرو می شویم که باید در مورد قحطی قریب‌الوقوع هشدار دهیم». گفت و گوی ویژه این هفته با فیلیپ لازارینی ، از آژانس امدادرسانی و کاریابی آوارگان سازمان ملل .

حسین موسویان، دیپلمات و رئیس پیشین کمیته روابط خارجی شورای امنیت ایران در گفت وگویی با بخش عربی بی بی سی، در مورد شیوه و شرایطی صحبت کرده است که ایران در نظر می گیرد تا کشتن هنیه در تهران را تلافی کند. نورالدین زورقی، مجری برنامه بلاقیود (هاردتاک بی بی سی عربی) از او پرسید که چرا ایران تاکنون آنطور که گفته بود تلافی نکرده. این دیپلمات سابق ایران که حالا در امریکا زندگی می کند می‌گوید، تهران تلاش می کند که به گفته او در دام «نقشه‌های نتانیاهو» نیفتد: « واضح است که نه ایران و نه حزب‌الله، نه آمریکا، نه اروپا، نه جامعه بین‌المللی، هیچکدام خواهان درگیری منطقه‌ای نیستند و برای همین تمام تلاش خود را برای جلوگیری از یک جنگ منطقه‌ای به کار می‌برند». زمانی که مجری از او درباره دیپلماسی دولت پزشکیان برای گفت وگو با غرب پرسید، او گفت مذاکره برنامه دولت ابراهیم رییسی هم بود: «متاسفانه در ماه اکتبر که قرار بود ایران و آمریکا مذاکرات مستقیم را آغاز کنند، جنگ با غزه پیش آمد که همه چیز را تغییر داد». حسین موسویان این هفته در گفت وگوی ویژه بی بی سی.

در سالگرد آغاز جنگ ایران و عراق، بی بی سی فارسی، مستندی را پخش می کند ،تحت عنوان، کودک سرباز روایتی ناشنیده از کودک سربازان جنگ ایران وعراق. این مستند را پگاه آهنگرانی، فیلمساز و بازیگر ساخته و در آن با برخی از کسانی که در کودکی به جبهه ها رفتند، صحبت کرده. یکی از آنها، رضا شکراللهی، ویراستار و روزنامه نگار است. در این گفت وگوی ویژه، فرناز قاضی زاده در صحبت با رضا شکراللهی، از او می پرسد که پس از بازگشت از جنگ، زندگی او چگونه گذشته است. اثر شرکت درجنگ و دو بار مجروح شدن در آن، براو چه بوده و فکر می کند ، آثار جنگ ایران وعراق بر خودش و در کل بر جامعه ایران را چطور می شود دید. در این گفت وگو رضا شکراللهی، بی پرده از مشکلات جدی روحی و روانی که پس از بازگشت از جبهه با آنها دست وپنجه نرم کرده صحبت می کند و در بخشهایی از آن به مسائلی اشاره می شود که ممکن است برای بیننده آزار دهنده باشد.

ویشکا آسایش بازیگر، طراح صحنه و مجسمه‌ساز ایرانی دو سال پیش بعد از اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» از ایران خارج شد. او هفته پیش برای اکران اولین فیلمی که خارج از ایران بازی کرده یعنی «هفت روز» در جشنواره «تیف» به تورنتو رفته بود. مریم زهدی در تورنتو با او‌گفتگو کرده و درباره این فیلم، فعالیت‌های دیگر او و دلایل خروج خانم آسایش از ایران پرسیده است.

یاسمین حلیما، کنشگر حقوق بشر و مدیرشورای مشترک رفاه مهاجران بریتانیا که در فعالیت‌هایش توجه ویژه‌ای به حقوق مهاجران و اقلیت‌ها وکمک به آنها دارد در گفت و گو با نورالدین زورقی، از بخش هاردتاک بی بی سی عربی می‌گوید که بزرگ کردن مسئله مهاجرت در بریتانیا بیشتر کار احزاب سیاسی است نه دغدغه مردم عادی: « در یک نظرسنجی اخیر از طرف دولت از گروه‌های اجتماعی سوال شد مهم‌ترین دغدغه آنها چیست. جواب این بود: بهداشت و درمان، مسکن و امنیت. موضوع مهاجرت اصلا جزو سه دغدغه‌ی اول آنها نبود». این فعال اجتماعی باوردارد که مشکل بریتانیا، ، تقسیم نابرابر ثروت است، نه مهاجران: «ده درصد از مردم جامعه، که ثروتمندترین قشر هستند بیش از نیمی ازثروت کشور را در اختیار دارند؛ 57 درصد ثروت مال آنهاست. یک درصد از مردم بریتانیا صاحب حدودا یک چهارم آن هستند. از نگاه من،این، آن مسئله‌ی زیربنایی‌ است». یاسمین حلیما این هفته در برنامه گفت و گوی ویژه بی بی سی.

عکس‌های تاثیرگذار مُعتز عَزَیزَه، عکاس جوان فلسطینی از جنگ اخیر غزه را میلیونها نفر در دنیا دیده‌‌اند. تصاویری که تاثیری متفاوت و پایدارتر از آمار و ارقام بر مخاطب دارند. این هنرمند فلسطینی که آثارش حالا در شبکه‌های اجتماعی وایرال شده، می‌گوید، اول کوشیده زندگی وعشق را به تصویر بکشد: «فکر می‌کنند در غزه زندگی نیست... برای همین از صحنه‌های زندگی و شادی عکس می‌گرفتم؛ از زندگی روزمره‌ی اهالی غزه...اما هر وقت بمبارانی می‌شد، دوربین را برمی‌داشتم تا آن لحظه‌ها را ثبت و مستند کنم». این عکاس بیست و پنج ساله فلسطینی که حالا غزه را ترک کرده، می‌گوید جنگ این بار با دفعات پیش متفاوت است و امید جوانان فلسطینی به ادامه زندگی در غزه را به‌کل ناامید کرده: « چرا باید غزه را از نو بسازیم وقتی مشکل همچنان وجود دارد؟ اگر ما همچنان در اشغال باشیم ... این وضع هیچ‌وقت تمام نحواهد شد، هیچ وقت». گفت و گوی ویژه این هفته اختصاص دارد به مصاحبه استیون سَکِر از برنامه هاردتاک بخش جهانی بی بی سی با مُعتز عَزَیزَه.

در ماههای پس از جنبش مهسا، پلیس و نهادهای امنیتی و اطلاعاتی در بریتانیا، درباره تهدیدهای جانی علیه روزنامه نگاران و کنشگران هشدار دادند. در گفت و گوی ویژه این هفته، ژیار گل از مت جووکز، رئیس پلیس ضد تروریسم در بریتانیا، در مورد جزییات این تهدیدها و اقدامات پلیس بریتانیا برای مقابله با آنها پرسیده. این افسر ارشد پلیس می‌گوید به دلیل افزایش فعالیت‌ دولت‌ها علیه مخالفان‌شان، جدیدا بخشی به نام مبارزه با تروریسم دولتی ایجاد شده: « زیرا ما تنها شاهد تهدیدهای جانی نیستیم، آن تهدیدها قبلا هم وجود داشته. ما حالا شاهد تهدیداتی علیه شیوه زندگیمان هم هستیم. تلاش‌هایی برای تضعیف دموکراسی ما». آقای جوکز به طور صریح به کسانی که می‌خواهند فعالیت آزاد روزنامه‌نگاری در بریتانیا را محدود کنند، هشدار می‌دهد: «ما مصمم هستیم که از حق فعالیت آزادانه روزنامه نگاران در بریتانیا محافظت کنیم و هر کسی را که فکر کند، می‌تواند چه از داخل ایران و چه از طریق استفاده از گروه‌های جنایتکار سازمان‌یافته، در این کار اخلال ایجاد کند مورد پیگرد قرار می‌دهیم». مت جووکز مهمان گفت و گوی ویژه این هفته است.

ولی محمد نوری، نظامی پیشین دولت افغانستان یکی از قربانیان جنگ است که در بیست سالگی چشمان خود را در اثر انفجار مین در ولایت هلمند از دست داد، لحظه‌ای تلخ برای او بعد از به هوش آمدن که زندگیش را برای همیشه دگرگون کرد: « وقتی از کما برخاستم، زندگیم تغییر کرده بود، دیگر دنیای قشنگ را نمی‌دیدم. همه چیز تاریک بود، سخت بود و احساس خود را گفته نمی‌توانم... برخاستم و گفتم من باید یک الگوی مثبت شوم به مردم خود». این ورزشکار افغان که تا بحال چندین مدال در مسابقات دومیدانی و شنای نابینایان کسب کرده، در گفت و گو با ضیا شهریار می‌گوید زندگیش بعنوان یک نابینا در افغانستان محدود و پردردسر بود، ولی بعد از مهاجرت بسیار تغییر کرده است: «وقتی اینجا (به انگلستان) آمدم، زندگیم تغییر کرد، یک قهرمان شدم، یک مبارز شدم، یک پدر شدم، یک الگوی مثبت به انسان‌ها شدم، نه به کشور خود، به همه انسان‌ها». ولی محمد نوری در گفت و گوی ویژه این هفته.

فواز جرجیس، استاد روابط بین‌الملل در مدرسه اقتصاد لندن که آثار متعددی درباره خاورمیانه منتشر کرده، در آخرین کتابش به نام «چه چیز واقعا اشتباه شد؟ غرب و ناکامی دموکراسی در خاورمیانه» سعی کرده روند توسعه و دمکراسی‌خواهی در ایران را بررسی کند. این پژوهشگر مسائل سیاسی در گفت و گو با کیوان حسینی، سرنگونی حکومت مصدق و کودتای ۲۸‌مرداد ۱۳۳۲ را نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران و گرایش جامعه به رادیکالیسم می‌بیند: «وقایع ۱۹۵۳ و حمایت آمریکا از حکومت استبدادی در ایران در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، راه را برای استبداد دینی در تهران هموار کرد.... آنچه بعد از سرنگونی مصدق رخ داد، این بود که ایدئولوژی‌های رادیکال در ایران بسیار محبوب شدند؛ چه مارکسیسم و چه اسلام رادیکال شیعه، و روحانیون بزرگ‌ترین برنده این حرکت ضد دموکراتیک بودند». این استاد لبنانی‌‌تبار دانشگاه که مصدق را اولین لیبرال‌دمکرات در جهان در حال توسعه می‌نامد، می‌گوید آوازه مصدق از مرزهای ایران فراتر رفته بود:‌ «مصدق نه تنها در ایران بلکه در مصر و بقیه خاورمیانه هم بسیار محبوب بود. وقتی مصدق در مسیر بازگشت از سازمان ملل در مصر توقف کرد، راهپیمایی بزرگی برای خوش‌آمدگویی

بعد از ده ماه جنگ ویرانگر در غزه و احتمال آغاز یک جنگ تمام عیار در منطقه، مارك ضو، نماينده مستقل پارلمان لبنان از جامعه دروزها می‌گوید باید در درجه اول به غزه ویران فکر کرد و نباید به دولت اسرائیل بهانه داد: «فلسطيني‌ها در اين مدت جهنم را تجربه كردند و من معتقدم كه قصد نتانياهو از ترورهاى اخير فواد شكر و اسماعيل هنيه كشاندن همه به يك جنگ منطقه اى بود. براى همين به نظرم بهترين تلافى، اجتناب از چنين جنگى است. ... فكر نمى كنم در وضعيت فعلى حمله تلافى جويانه ايران به نفع مردم منطقه باشد». این سیاست‌مدار‌ لبنانی که منتقد سیاست‌های حزب‌الله و ایران است، در یک گفت و گوی ویژه با نفیسه کوهنورد تاکید می‌کند که شرایط لبنان نسبت به زمان جنگ سال ۲۰۰۶ تغییر کرده است: « تغيير مهم اين است كه حزب الله الان متحد واقعى در كشور ندارد. جامعه مسيحيان، دروزها و سني‌ها، ديگر بى چون و چرا هم‌پيمان اين گروه نيستند... افكار عمومى از بحرانها و جنگهاى پشت سر هم بسيار خسته است». گفت و گوی ویژه با مارک ضو این هفته در بی بی سی فارسی.

سه سال پس از سقوط حکومت جمهوری و بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه حکومت طالبان در یک گفت و گوی ویژه با جمال‌الدین موسوی می‌گوید که حکومت طالبان با وجود اینکه از طرف هیچ کشوری، حتی کشورهای اسلامی به رسمیت شناخته نشده، روابط اقتصادی خوبی با کشورهای منطقه برقرار کرده و به دنبال تنش‌زدائی است: « امیدوار هستیم که همین اطمینانی که با کشورهای منطقه حاصل شد، پروژه‌های بزرگ بزرگ هم شروع شود و بالاخره کشورهای غرب هم تعلقات خود را با ما عادی بکنند». این عضو برجسته حکومت طالبان با قبول اینکه محدودیت‌ها و مشکلاتی برای زنان و بخصوص تحصیلات آنها وجود دارد، باور دارد که با این وجود می‌توان با یک سیاست بقول او متوازن و اقتصادمحور نقش افغانستان در منطقه را تغییر داد: «سیاست فعلی ما یک سیاست متوازن هست. ما نمی‌خواهیم که بعد از این افغانستان میدان رقابت‌های منفی کشورهای جهان شود...ما می‌خواهیم که افغانستان بعد از این میدان رقابت‌های مثبت و اقتصادی شود». امیرخان متقی مهمان این برنامه گفت و گوی ویژه است.

در آستانه سومین سالگرد خروج نیروهای غربی و بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، سِر لُری بریستو، آخرین سفیر بریتانیا در کابل که شاهد روزهای پراز ترس و التهاب پایان جمهوریت بوده، و معمار اصلی خارج کردن افغان‌های در خطر از کشورشان است، می‌گوید، بار آن روزهای دشوار تا ابد بر شانه‌اش سنگینی خواهد کرد: «فکر نکنم هیچ یک از ماهایی که آنجا بودیم هرگز بتوانیم کارهایی را که انجام دادیم، فراموش کنیم، و فکر می کنم تا آخر عمر از خود سئوال کنیم که آیا تصمیات درستی گرفتیم». این دیپلمات برجسته بریتانیایی که به تازگی کتابی در مورد ماموریتش در کابل آن ماه‌ها نوشته، با برنامه هاردتاک بخش جهانی بی بی سی به گفت و گو نشسته و از تاثیر آن سال‌ها می‌گوید: «افغانستان در بخش عمده آن بیست سال، ناکارآمد بود. اما اگر ...زمانی که طالبان بعد از جنگ داخلی و خروج شوروی، قدرت را به دست گرفت را با حالا ... مقایسه کنید، تفاوت‌ها را متوجه می‌شوید». سِر لُری بریستو در گفت و گو با استیون سَکِر این هفته در گفت و گوی ویژه بی بی سی

اُم حذیفه، همسر اول ابوبکر بغدادی، رهبر داعش، اخیرا در دادگاهی در عراق به اعدام محکوم شده است. او در یک گفت و گو با فراس کیلانی، خبرنگار ارشد بی بی سی عربی شرکت کرده که در آن درباره برخی جنبه‌های زندگی رهبر داعش صحبت می‌شود که کمتر در مورد آنها می‌دانستیم. همسر رهبر داعش می‌گوید که او خود را جایگزین امام موعد و خلیفه می‌دانست و به این دلیل برای کارهای خود، مثلا به کنیزی گرفتن (و استفاده جنسی) از دختران جوان ایزدی توجیه شرعی می‌ساخت. اُم حذیفه درباره رفتارهای همسرش، از جمله خشونت و سواستفاده جنسی از زنان، می‌گوید هرچه برای او اتفاق افتاده در زندان آمریکایی بوکا بوده است: « به نظرم در دوران زندان بوکا شکنجه جنسی شده بود. خودش هیچ‌وقت به این موضوع اشاره نکرد ولی من از لابلای حرف‌هایش حس می‌کردم که چیزی به سرش آمده که او را تغییر داده». اُم حذیفه، همسر اول ابوبکربغدادی این هفته در گفت و گوی ویژه بی بی سی.

آیا بعد از ترور دو شخصیت مهم ضد اسرائیلی، اسماعیل هنیه، رهبر حماس در تهران و فواد شکر، فرمانده نظامی حزب‌الله در بیروت، هر دو منتسب به اسرائیل، خاورمیانه به یک جنگ چند جانبه نزدیک‌تر شده است؟ استیون ساکر، از بخش هاردتاک سرویس جهانی بی بی سی در این مورد با اوحد تال، نماینده مجلس از حزب راست‌گرای افراطی، حزب صهیونیسم مذهبی در ائتلاف حاکم اسرائیل، که حامی شهرک‌نشینان است و به نظر می‌رسد به مذاکره اعتقادی ندارد، گفت و گو کرده و ازاو پرسیده، آیا کشتن هنیه، آزادی گروگان‌های اسرائیلی را دشوارتر نمی‌کند:‌ « اگر فکر می‌کنین که می‌شه با اونها گفت و گو کرد و به یک توافقی رسید که منجر به برگردوندن گروگانها بشه، دارین خودتون رو گول می‌زنین و من حاضر نیستم خودم رو گول بزنم». ترجمه گفت و گوی استیون سکر با اوحد تال در بی بی سی فارسی.

میترا زرگر، جامعه شناسی که به تازگی سه جلد کتاب درباره آرمان‌گرایی و جامعه آرمانی در ایران نوشته است، در یک گفت و گوی ویژه با فرناز قاضی‌زاده می‌گوید، نتیجه پژوهش‌هایش نشان می‌دهد که عصر نظام‌های آرمان‌گرایانه و ایدئولوژیک، مثل نظام‌های سوسیالیستی و بنیادگرایانه مذهبی پایان یافته است:«ما تقریبا از دهه نود میلادی فروپاشی این نظام‌ها را می‌بینیم. من وقتی از فروپاشی صحبت می‌کنم، بحثم مذهب یا سوسیالیسم نیست، بحثم بحث نظام‌های ایئولوژیکی است که برپایه آنها تشکیل می‌شوند». این پژوهشگر ساکن آمریکا باور دارد که عصر مدرنیسم، که او آن را عصر دوگانه‌ها و عصر خط‌کشی‌ها می‌نامد، پایان یافته و عصری جدیدی آغاز شده که او سیال می‌خواند: «اگر در آغاز قرن بیستم، مرزها مشخص بود، مثلا هویتهایی به نام زن و مرد داشتیم، حالا با طیفی رنگین کمانی مواجهیم. در تمام مقوله‌ها این تکثرخواهی هست، در مقوله اقوام، نژادهاهم». آرمان و آرمان گرایی در ایران چه تغییراتی کرده؟‌ گفت و گوی ویژه با میترا زرگر، این هفته در بی بی سی.

گفت‌وگو با عبدالرحمن قاسملو، دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران، یک ماه قبل از قتل او در ۲۲ تیرماه ۱۳۶۸خورشیدی در وین. بازماندگان آقای قاسملو و حزب او وزارت اطلاعات ایران را مسئول قتل او می‌دانند و دولت وقت اتریش را به مصلحت اندیشی و مماشات با دولت ایران متهم می کنند. یک ماه قبل از آن واقعه عنایت فانی که در حال ساخت فیلم مستندی برای یکی از کانال‌های تلویزیون بریتانیا بود با آقای قاسملو گفت‌وگو کرد که در آن دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران بر ایرانی بودن خود تاکید کرد: «ما خودمان را ایرانی می‌دانیم و به هیچ کسی، به هیچ ایرانی دیگه هم اجازه نمی‌دیم که خودش را از ما ایرانی‌تر بدونه» و همچنین «دقت اگر کرده باشید ما دمکراسی برای ایران را قبل از خودمختاری برای کردستان گذاشتیم». این برنامه به عبارت دیگر که یادآور آن گفت‌وگو است و پیشتر بمناسبت بیست و پنجمین سالگرد قتل این چهره محبوب کُرد در برنامه به عبارت دیگر پخش شده بود، این هفته بازپخش می‌شود.

تورج اتابکی، پژوهشگر سرشناس تاریخ اجتماعی و نویسنده کتاب‌های بسیاری است که تخصص دوسویۀ او دربارۀ سیاست و اجتماع در ایران، آسیای میانه و قفقاز در شوروی پیشین، موقعیت یگانه‌ای به او بخشیده تا به مقایسه این دو بنشیند: «زایش انسان موحد طراز نوین که آیت‌الله خمینی می‌گفت، من را به یاد آنچه از لنین خوانده بودم می‌انداخت، که می‌گفت ما می‌خواهیم انسان سویتی (شوروی) بسازیم». این دانش‌پژوه تاریخ اجتماعی که سالها پیش با تئوری تجدد آمرانه به نقد توسعه اقتصادی از بالا و بدون توسعه سیاسی پرداخته، در یک گفت‌وگوی ویژه با داریوش رجبیان می‌گوید: « اگر آن تجدد مشارکتی می‌شد، اگر مردم قدر تحولات اقتصادی بشدت شتاب‌وار خودشان را می‌فهمیدند و در آن تحولات مشارکت داشتند، هیچ‌وقت دنبال جمعه نمنگانی یا آیت‌الله خمینی یا نجم‌الدین اربکان نمی‌رفتند». تورج اتابکی مهمان این برنامه گفت‌وگوی ویژه است.