Pargar

اگر به کسانی که جنبش‌های مدنی را مطالعه می‌کنند بگویید قاعده‌ی سه و نیم درصد چیست فارغ از اینکه با آن موافق باشند یا مخالف، بلافاصله در مورد اریکا چنووت صحبت خواهند کرد. این پژوهشگر علوم سیاسی به همراه همکارش داده‌های مربوط به 323 مبارزه‌ی خشونت‌آمیز و خشونت‌پرهیز در یک دوره‌ی شانزده ساله را جمع‌آوری کرد و به این نتیجه رسید که برای ایجاد تغییر سیاسیِ جدی کافی است که سه و نیم صد از جمعیت به طور فعال در اعتراض‌ها شرکت کنند. او که استاد علوم سیاسی در دانشگاه هاروارد است می‌گوید بزرگی جمعیت معترض واقعا در ایجاد قدرت و ایجاد حس قدرت نقش دارد و در آن واحد نیروهای سرکوبگر و نظام حاکم را هم دچار حس ناتوانی می‌کند. اما گفتن اینکه جمعیت بزرگ قدرت‌آفرین است یک چیز است و یافتن قاعده‌ای برای زمانی که نظام‌های حاکم در اثر اعتراض‌های خشونت‌پرهیز مردمی فرو می‌ریزند چیزی دیگر است. آیا واقعا می‌توان گفت شرکت فعال سه و نیم درصد از مردم می‌تواند تغییر سیاسی جدی ایجاد کند؟ این پرسش به ویژه برای کشوری چون ایران اهمیت دارد، کشوری که نارضایتی عمومی در آن قابل انکار نیست اما این نارضایتی به جنبشی که چالشی جدی برای نظام حاکم ایحاد کند

در شهری که اوین و کهریزک دارد، می‌توان نماز خواند؟ حتما می‌پرسید منظور از این سوال چیست؟ آیا می‌توان اوین و کهریزک را با بنیان و ذات اسلام مربوط دانست؟ ذات اسلام چیست؟ چه صفتی برازنده‌ی اسلام و بیان ذات آن است؟ رحمانی؟ انقلابی؟ ناب محمدی؟ انکار اینکه بین اوین و اسلام رابطه‌ای هست، بر این نظراستوار است که ذات اسلام رحمانی‌ست. در این نگاه، ذات اسلام ثابت است و نامتغیر و بخش اعظم آنچه که در طول تاریخ به نام اسلام نوشته شده، فرعی‌ست و رفتنی. اگر چنین است راه فهم ذات دین چیست؟ اگر تاریخ دین نمی‌تواند ما را به ذات آن راه ببرد چه چیز می‌تواند؟ چرا باید تاریخ اسلام را فقط در اوین و کهریزک جستجو کرد؟ مگر اسلام مادران ما بخشی از تاریخ این دین نیست؟ مگر اسلام میلیاردها نفر که از آن‌ها چیزی نمی‌دانیم به این دلیل که آزارشان به ما و به اطرافیانشان نرسیده، بخشی از تاریخ اسلام یا ذات اسلام نیست؟ در یک کلام، آیا ادیان، از جمله اسلام، ذاتی دارند و اگر دارند ذات اسلام را در کجا باید جستجو کرد؟ این سوال‌ها را با مهمان‌های این هفته‌ی پرگار در میان می‌گذاریم.مهمان‌های برنامه: محمود صدری جامعه شناس محمد رضا نیکفر پژوهشگر فلسفهاین

محافل قدرتمندی در دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی فشار بر ایرانی‌های خارج کشور را افزایش داده‌اند. در ماه‌های اخیر شماری از کسانی که مرتب به ایران سفر می‌کردند و در کارهای آکادمیک و تحقیقی‌شان خطری متوجه نظام حاکم نمی‌شد هم، مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند. گفته می‌شود چنین آزار و اذیتی یک پیام روشن برای جمعیت بزرگ‌تر ایرانی‌های خارج است. در سوی دیگر، دولت آمریکا محدودیت بر سفر ایرانی‌ها و ایرانی‌تبارها را در سال‌های اخیر افزایش داده است. این وضعیت به اضافه‌ی تشدید نگرانی‌ها در مورد امکان تقابل نظامی ایران و آمریکا، جامعه‌ی ایرانی مهاجر را دچار شکافی جدی کرده است. بخشی خواهان عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا هستند و بخشی ادامه‌ی فشار بر دولت ایران را به صلاح می‌دانند. آیا می‌شود فهمید در این کارزار، ذهنیت غالب در میان ایرانی‌های خارج کشور چیست و کدام یک برای عموم آنان اهمیت بیشتری دارد؟ جامعه‌ی مهاجر ایرانی از ثروتمندترین و باسوادترین جوامع مهاجر در کشورهای غربی است. آیا در میان ایرانی‌های خارج کشور امکان شکل‌گیری یک سیاست واحد و پیگیری آن به عنوان اهرم فشار بر دولت ایران و دولت‌های غربی هست؟ اگر نه، چرا؟نازیلا

در پی دریافت نامه‌ای از جیمی کارتر رئیس جمهورسابق آمریکا، پزریدنت ترامپ به او زنگ می‌زند. هر دو موافقند که چین "دارد از آمریکا سبقت می‌گیرد." بر اساس آنچه از این مکالمه می‌دانیم کارتر در ادامه می‌گوید از چهل سال پیش که بین چین و آمریکا روابط عادی برقرار شده چین حتی یک سنت خرج جنگ نکرده ولی آمریکا به طور مداوم در جایی از جهان در حال جنگ بوده و سه تریلیون دلار خرج این جنگ‌ها کرده است. آنها که آینده را از آن چین می‌دانند وقتی چند ماه پیش، این ماجرا را از زبان جیمی کارتر شنیدند خوشحال شدند. اما آیا این داستان چیزهایی را ناگفته نمی‌گذارد؟ شتاب رشد اقتصادی چین رو به کاهش است. جمعیت آن به دلیل احساس ناامنی اقتصادی ترجیح می‌دهد پس انداز کند تا خرج، و این اقتصاد کشور را کم بنیه می‌کند. رهبران چین میلیون‌ها نفر را که امید به توسعه سیاسی داشتند ناامید کرده‌اند و میلیون‌ها مسلمان را یا در اردوگاه‌های بازپروری یا در شهرهای‌شان در معرض محدودیت‌های عقیدتی گذاشته‌اند. اینها کافی است تا پیچیدگی‌های این سوال که آینده از آن چین است یا آمریکا را دریابیم. در برنامه‌ی این هفته یونس جلالی کارشناس انرژی که هم در چین و آسیای شرق و ه

جنگ های ایران و روسیه دویست سال پیش در جریان بود اما مهر شکست در آن ها بر ذهنیت ایرانی چنان زنده است که از عهدنامه های پایان جنگ ها هنوز در مجادلات سیاسی روز استفاده می‌شود. ولی این جنگ ها ممکن بود تحت شرایطی به نتیجه ی دیگری بینجامند؟

اهمیت سکس در زندگی چقدر است؟ با چه سنجه هایی می شود جواب این سوال را یافت؟ چه بخش از سکس طبیعی ست و چه سهمی از آن مربوط است به اجتماع و ساخت اجتماعی؟ بین سکس و عشق می توان رابطه ی قابل تعریفی یافت؟

تاثیر مهاجرت بر زندگی زناشویی چیست؟ آیا مهاجرت انگیزه‌ی جدایی در یکی از طرفین ازدواج را افزایش می‌دهد؟ زندگی در کشور جدید در رفتار زن و مرد چه تفاوتی ایجاد می کند؟

صد سال است که افغانستان مستقل شده. این استقلال صد ساله برای مردم کشور چه ثمراتی داشته است؟ در افغانستان به طور سنتی روز استقلال با جشن‌های مردمی همراه بوده و صحنه‌هایی آفریده که در کشورهای دیگر کم‌تر می‌بینیم. شاید به نحوی متناقض زیستن در جنگ و نابسامانی ست که مردم را به شادمانی در سالگرد استقلال در سال‌های پیش واداشته. آیا در خاطره‌ی جمعی این مردم جنگ‌های پیاپی با تلاش برای حاکم شدن بر سرنوشت خود و حفظ استقلال گره خورده است؟ جواب این سوال و سوال‌های مشابه را اگر نمی دانیم حالا در صد سالگی استقلال افغانستان زمانی مناسبی ست برای پرسیدن آن‌ها. استقلال افغانستان در واکنش به چه چیز بود و این استقلال از آن زمان برای این سرزمین و مردمش چه به بار آورده است؟ اگر صد سال پس از استقلال افغانستان، دولت متمرکز ملی که نماد استقلال هر مملکتی ست بر بخش مهمی از خاک کشور حاکم نیست و اگر این دولت در مذاکرات بر سر آینده کشور حضور ندارد آیا می توان با خوشبینی از ثمرات استقلال صد ساله نام برد؟

گفته می شود ناامیدی اجتماعی و ندیدن روزنه و مفری برای برون رفت از وضعیت موجود بیان حال و روز کنونی بیشتر مردم در ایران است. امید اجتماعی چیست و در شرایط ایران امروز به چه چیزهایی می توان امید بست؟

تا حال شده هنرمندی حرف دل شما را بزند آن هم در بدترین شرایط روحی تان؟ شده عصیان و درماندگی، انسداد فکری و سیاسی، گذشته گرایی سترون و فقدان امید، همه ی این ها به زبانی که زبان شماست بیان شود؟ چنین شود ولی ساعتی بعد از خود پرسیده باشید که این اما چه دردی از من دوا کرد؟

آیا تسنن و تشیع را از منظر نظریه‌ی سیاسی مستتر در آن‌ها می‌توان مقایسه کرد؟ اگر می‌توان، نتایج چیست؟ اصل امامت در شیعه و نوع رابطه‌ی دیانت و سیاست در تسنن هر یک از این دو مذهب را به کدام سو برده است؟

آتئیسم یا خداناباوری چیست و چرا گفته می شود در کشورهایی چون ایران و افغانستان در حال گسترش است؟

جنگ روانی احساسات را هدف قرار می دهد تا از طریق آن افکار را عوض کند. دولت های آمریکا و ایران که درگیر یک جنگ روانی تمام عیار شده اند این را می دانند. این جنگ روانی چه برد و باخت هایی و چه عاقبتی ممکن است داشته باشد؟

از روحانیون شاخصی که در انقلاب ایران در کنار آیت الله خمینی بودند تعداد کمی در صحنه‌اند. بیشتر آنان را یا مرگ ربوده یا دچار پیری و فترت شده اند. آیا جمهوری اسلامی توانسته نسل جدیدی از روحانیون جایگزین را تربیت کند؟

سی سال از مرگ آیت الله خمینی می گذرد و سی سال از شروع رهبری آیت الله خامنه ای. بنایی که جمهوری اسلامی نام دارد بیشتر محصول دست کدام یک از این دوست و کدام یک از دو بیت خمینی و خامنه ای شانس بیشتری دارد تا در ادامه متولی این بنا شود؟

بسیاری از کسانی که از رهبر شدن آیت الله خمینی در انقلاب ایران تاسف می‌خورند می‌گویند خمینی انقلاب را دزدید. آیا چنین است؟ ممکن بود تحت شرایطی انقلاب ایران با رهبری غیر از آیت الله خمینی به سرانجام برسد؟

فیزیک کوانتوم چه می گوید؟ ناسازگاری فیزیک کوانتوم با فیزیک کلاسیک به چه مسائلی در علم فیزیک دامن زده و چه پیامدهای فلسفی به دنبال داشته است؟

سوگواری در فرهنگ های مختلف چه کارکردی دارد؟ در غم از دست دادن نزدیکان چه مراحل روحی طی می کنیم و عزاداری برای آنان تا چه حد از سختی این مراحل می کاهد؟

آیا حکومت محمدرضا شاه پهلوی قابل اصلاح بود؟ چهار دهه فاصله از نظام پادشاهی این امکان را به ما می دهد که بپرسیم آن نظام قابلیت اصلاحی داشت یا نه. اگر نداشت چرا و اگر داشت چرا مخالفانش نتوانستند آن را دریابند؟

بسیاری از مخالفان دولت آمریکا آنچه در ونزوئلا در جریان است را تلاش برای تغییر رژیم می‌نامند. این همان سیاستی ست که از نظر آنان دولت ترامپ در مورد ایران هم در پیش گرفته. آمریکا در ونزوئلا در پی چیست و چقدر در رسیدن به هدفش موفق بوده؟